فرآیند اتصال دو قطعه به یک دیگر از طریق ذوب و انجماد یک آلیاژ زود ذوب را لحیم کاری می گویند . در لحیم کاری بر خلاف جوشکاری فلز پایه ذوب نمی شود و فقط فلز لحیم یا پر کننده ذوب می شود . کاربرد فلز مذاب برای چسباندن سطح یک فلز جامد به سطحی دیگر با استفاده از پدیده نفوذ انجام شده و به کمک یک محلول شیمیایی عملی می شود . لحیم کاری بر دو نوع نرم و سخت انجام می پذیرد که اختلاف این دو در دمای انجام است .
لحیم کاری به عملی می گویند که ضمن آن دو فلز قابل لحیم کاری را در گرمای مناسب به وسیله ذوب کردن قلع به هم وصل می کنند . این عمل با کمک ابزاری به نام هویه و یا SOLDERING IRON انجام می شود . برای انجام کار های الکترونیکی هویه با قدرت 30 الی 40 وات کافی است .
برای لحیم کاری مدار های الکترونیکی قلع 60 درصد را به صورت مفتول هایی به قطر حدود یک میلی متر به نام سیم لحیم در می آورند . در مغز سیم های لحیم سوراخ هایی ایجاده کرده اند که از آن زرین مخصوصی پر شده است و با ذوف شدن سیم لحیم در موقع لحیم کاری زرین داخل آن نیز ذوب شده و در محل لحیم کاری جاری می شود ، این ماده شیمیایی سبب می گردد تا لحیم کاری به بهترین نحو انجام شود و با روش ذوب کردن قلع در محل لحیم کاری نیازی به روغن لحیم نیست .
لحیم آلیاژی است از دو یا چند فلز مختلف که در اتصال ثابت فلزات ، به ویژه سیم ها و کابل های به یک دیگر به کار می رود . ترکیب های اصلی لحیم قلع و سرب هستند ، نسبت بین این دو عنصر می تواند نقطعه ذوب لحیم را مشخص کند . آزمایش ها نشان می دهد که اگر نسبت قلع و سرب در حدود 63 درصد قلع و 37 درصد سر باشد ، نقطعه ذوب در کمترین حد خود و حدود 190 درجه سلسیوس خواهد بود .
ابزار لحیم کاری :
1- هویه :
هویه یکی از مهم ترین و معروف ترین ابزار کار الکترونیک است . کمتر کسی است که هویه را نشناسد یا آن را ندیده باشد . از هویه برای لحیم کاری قطعات الکترونیکی روی برد مدار چاپی استفاده می شود و برای این منظور علاوه بر هویه به وسایل جانبی دیگر مانند قلع ، روغن لحیم ، فلاکس ، پایه هویه مورد نیاز است .
هویه در انواع و اقسام گوناگونی یافت می شود . ساده ترین و ارزان ترین هویه ها ، هویه هایی هستند که امکان تنظیم دما را ندارند و با یک توان ثابت کار می کنند .
هویه ها را در توان متفاوتی مانند : 30 وات و یا 40 وات و یا 60 وات و یا حتی بیشتر می سازند . بسته به کاربرد و نیاز می توان از هویه های با وات متفاوتی استفاده کرد در کار های الکترونیکی معمولا از هویه های 30 یا 40 وات استفاده می شود در بعضی موارد زیر می توان از هویه های 60 وات هم استفاده کرد .
2- نوک هویه :
محل تمرکز حرارت که با قرار گرفتن در کنار لحیم آن را ذوب می کند ، اکثر هویه ها قابلیت تعویض نوک را دارند و بسته به استفاده ای که داریم می توانید از نوک مناسب استفاده کنید . تعویض نوک هویه بسیا آسان است و باز کردن دو پیچ انجام می شود تا در صورت خراب شده نوک هویه ، به سهولت بتواند آن را جایگزین کنید . نوک هویه خوب باید از آلیاژ ضد اکسید و ضد چسبندگی باشد .
موارد زیر مدار بعضی از عناصر پر کاربردی مداری زیر می باشد :
1- سیم : عبور جریان به راحتی یک قسمت مدار قسمت دیگر آن
2- سیم های متصل : لکه سیاه به هنگامی که سیم ها به هم متصل هستند کشیده می شود .
3- سیم های بدون اتصال : در یک دیاگ فرام به طور معمول ترجیح داده می شود جا هایی که سیم ها هم دیگر را قطع نمی کنند از حالت بر آمدگی استفاده شود ، اما علامت سمت چپی نیز درست است ولی ممکن است شما در یک نقشه کشی لکه سیاه را فراموش کرده باشید لذا علامت سمت راست بهتر است .
4- باطری : منبع انرژی الکتریکی سلول های انرژی معمولا به اشتباه باتری گفته می شوند ، اما باتری در واقع 2 یا چند سلول متصل به هم است .
5- باطری سری : باتری که انرژی الکتریکی را تامین کرده و از چندین سلول تشکیل شده است .
6- منبع DC : منبع تغذیه انرژی DC مستقیم یا ثابت می باشد .
7- منبع AC : منبع تغذیه انرژی AC متناوب می باشد .
8- فیوز : یک وسیله محافظتی که در هنگام عبور جریان بیش از حد تایین شده قطع می شود .
9- ترانس فورماتور : دو حلقه از سیم که با یک هسته آهنی متصل است . ترانس فورماتور جهت کاهش یا افزایش ولتاژ استفاده می شوند .
10- زمین
11- لامپ : یک مبدلی که انرژی الکتریکی را به نور تبدیل می کند .
12- لامپ ( شاخص ) : یک مبدلی که انرژی الکتریکی را به نور تبدیل می کند .
13- گرم کن : یک مبدل انرژی الکتریکی به گرما
14- موتور : یک مبدل انرژی الکتریکی به انرژی جنبشی ( حرکتی )
15- زنگ : مبدل انرژی الکتریکی به صوتی
16- بیرز : مبدل انرژی الکتریکی به صوتی
17- سلف
18- لید فشاری ( با فشار وصل می کند ) : یک کلید فشاری هنگامی که فشار داده می شود اجازه عبور جریان را می دهد یکی از موارد مورد استفاده این کلید در زنگ درب است .
19- کلید ( با فشار قطع می کند ) : این نوع فشاری به طور معمول بسته ( روشن ) است ، هنگامی که فشار داده می شود باز ( خاموش ) می شود .
20- کلید قطع و وصل ( SPST ) : یک کلید روشن – خاموش هنگامی که در حالت بسته قرار می گیرد اجازه عبور جریان را می دهد .
21- کلید دو راهه ( DPST ) : جریان با توجه به محل کلید در دو مسیر می تواند قرار گیرد اما همواره جریان در یکی از مسیر های جاری است در نوعی از این کلید حالت سومی نیز وجود دارد که کلید به هیچ کدام از این دو مسیر متصل نبوده و خاموش است . به این نوع کلید ، کلید خاموش – روشن می گویند .
22- کلید روشن و خاموش دوبل ( DPST ) : یک سوئیچ دوتایی روشن – خاوش که اغلب هنگامی که می خواهیم هم فاز هم نول قطع باشد از آن استفاده می کنیم .
23- دیود گیرنده نور مادون قرمز : یک دیود که به نور ( معمولا مادون قرمز ) حساس است .
24- دیود ZENER : یک نوع دیود خاص که استفاده اصلی آن هنگامی است که ولتاژ ثابتی را از یک خروجی بخواهیم .
25- LED دیود نور دهنده : یک مبدل انرژی الکتریکی به نور
26- دیود : آلمانی که تنها اجازه عبور جریان از یک سمت راست را می دهد .
27- خازن تریمر : این نوع خازن متغیر معمولا با پیچ گوشتی کوچک یا ابزاری مانند تنظیم می شود این نوع خازن در مداراتی کاربرد دارد که نیاز به تغییر دائمی نداشته و برای یک بار بخواهیم آن را تنظیم کنیم .
28- خازن متغیر : خازن متغیر که در تیونر های رادیو استفاده می شود .
29- خازن الکتریکی : این نوع خازن ها دارای پلاریته بوده و در مدار باید درست نصب شوند .
30- خازن : یک خازن آلمانی جهت نگهداری از الکتریسیته می باشد ، یک خازن همراه مقاومت جهت مدارات تایمینگ یا برای فیلتر ها استفاده می شود .
31- ترمیستور : یک مبدل حرارت به مقاومت یعنی با تغییر دما مقدار مقاومت نیز تغییر می کند .
32- فتوسل LDR ( مقاومت نوری ) : یک مبدل نور به مقاومت یعنی با تغییر نور مقدار مقاومت نیز تغییر می کند ( مقاومت تابعی است نور )
33- مقاومت متغییر ( PRESET ) : این نوع مقاومت متغیر معمولا با پیچ گوشتی های کوچک یا ابزاری شبیه به آن تغییر کرده و برای مصارفی طراحی شده است که بخواهیم برای یک بار آن را تغییر داده و سپس ثابت بماند .
34- مقاومت متغیر ( پتانسیومتر ) : مقاومت متغیر پتانسیومتر از سه سر تشکیل شده و معمولا جهت کنترل ولتاژ استفاده می شود .
35- مقاومت متغیر ( رئوستا ) : مقاومت متغیر رئوستا در واقع از دو سر تشکیل شده و معمولا جهت کنترل جریان استفاده می شود .
36- مقاومت : مقاومت جریان را محدود می کند .
37- کیلد معکوس ( DPDT ) : این کلید معمولا جهت معکوس کردن سیم ها در موتور ها استفاده می شود .
هیتر یا هویه هوای داغ
هیتر یا هویه هوای گرم نام یکی دیگر از ابزار آلات لحیم کاری است که بیشتر از آن در کار با قطعات نصب سطحی SMB استفاده می شود . هیتر ها از دو قسمت مرکزی و دسته هیتر تشکیل شده که به طور معمول المنت حرارتی در داخل دسته قرار می گیرد و دستگاه مرکزی وظیفه تولید باد را به کمک یک کمپرسور داخلی بر عهده دارد .
نحوه کار هیتر به این صورت است کخ المنت دمای مد نظر را تولید می کند و با دمیده شدن باد در داخل دسته هیتر ، باد گرم از نازل دسته هیتر خارج می شود . با استفاده از نازل های مختلف می توان فشار باد را نیز متمرکز یا پخش نمود . زمانی که قصد داریم یک قطعه الکترونیکی نصب سطحی SMB را بر روی برد لحیم نماییم .
کافی است مقداری خمیر قطع را بر روی اتصالات تزریق کنیم و سپس باد گرم را با فاصله مناسب و در طول چند ثانیه در جهت اتصالات قرار بدهیم . با این کار خمیر قلع که همان آلیاژ لحیم به صورت خمیر مانند است ذوب شده و باعث اتصال پایه قطعه با برد می شود . همچنین از هیتر برای جدا کردن قطعات SMB از برد نیز استفاده می شود که این بار توسط این ابزار بسیار ساده صورت می گیرد .
کمپرسور چیست ؟
با استفاده از تست کمپرس متوجه خواهید شد که موتور خودروتان در چه وضعیتی قرار دارد . در واقع موتور ، از برخی جهات مشابه پمپ باد کار می کند . بنابراین برای این که به طور موثر و کار آمد عمل کند و به راحتی استارت بخورد ، نیاز به کمپرس و آب بندی خوب دارد .
کمپرس پا بین در یک سیلندر معمولا بیان گر وجود نوعی ایراد در سوپاپ دود است . کمپرس پایین در دو سیلندر کنار هم معمولا به این معنی است که واشر سر سیلندر خوب عمل نمی کند . کمپرس پا بین در همه سیلندر ها نشان گر روند فرسودگی رینگ ها و سیلندر ها می باشد و معاینه فنی جدید تری نیاز دارد .
می توان کمپرس را به دو روش اندازه گیری تقسیم کنیم ، به روش دستی با اندازه گیری کمپرس ، یا الکتریکی با تحلیل گر موتور . روش اندازه گیری دستی تنها روش قابل دسترسی است که بیش تر افراد نیز خودشان به تنهایی می تواند آن را انجام دهد . برای بررسی کمپرس ابتدا موتور را خاموش کنید تا عمل احتراق توقف شود . دریچه گاز و هوا را باز کنید . در حالی که فشار سنج را در محل قرار گیری یکی از شمع ها می بندید ، موتور را با استفاده از سوییچ استارت کنترل از راه دور به مدت چند ثانیه روش کنید تا به توانید بیش ترین مقدار فشار را بخوانید .
اگر کمپرس در یک یا بیش از یک سیلندر کم است ، این مشکل در مواردی خاص به سوپاپ ها و رینگ ها مربوط می شود . از طریق سوراخ شمع پاشیدن مقدار کمی روغن موتور به سیلندر می توان تست کمپرس را انجام داد و این کار را تکرار کرد . روغن هم به طور موقت ، رینگ ها را آب بندی می کند .